Şu hepde BMG-nyň Azyk we oba hojalygy guramasy (FAO) BSGG bilen hyzmatdaşlykda öýjükli önümleriň azyk howpsuzlygy taraplary barada ilkinji global hasabatyny çap etdi.
Hasabat, alternatiw beloklaryň howpsuzlygyny üpjün etmek üçin kadalaşdyryjy-hukuk binýadyny we täsirli ulgamlary döretmäge başlamak üçin berk ylmy esas döretmegi maksat edinýär.
FAO-nyň azyk ulgamlary we azyk howpsuzlygy bölüminiň müdiri Corinna Hawkes: "FAO, BSGG bilen bilelikde azyk howpsuzlygynyň dürli meselelerini dolandyrmak üçin esas hökmünde ulanmak üçin peýdaly bolup biljek ylmy maslahatlar bermek arkaly agzalaryna goldaw berýär" -diýdi.
FAO öz beýanynda: "Öýjükli iýmitler futuristik iýmit däl. 100-den gowrak kompaniýa / başlangyç kärhanasy täjirleşdirmäge taýyn we tassyklanmagyna garaşýan öýjükli azyk önümlerini ösdürýär" -diýdi.
Hasabatda, bu azyk ulgamyndaky täzeçillikleriň dünýä ilatyna 2050-nji ýylda 9,8 milliard ýetmegi bilen baglanyşykly “ägirt uly azyk kynçylyklaryna” jogap berýändigi aýdylýar.
Öýjükli azyk önümleriniň käbiriniň eýýäm ösüşiň dürli etaplarynda bolýandygy sebäpli, hasabatda "getirip biljek peýdalaryna, şeýle hem olar bilen baglanyşykly töwekgelçiliklere, şol sanda azyk howpsuzlygy we hil aladalaryna obýektiw baha bermek möhümdir" diýilýär.
Öýjükli iýmitiň azyk howpsuzlygynyň aspektleri diýlip atlandyrylýan hasabatda degişli terminologiýa meseleleriniň, öýjükli iýmit önümçiliginiň prinsiplerini, kadalaşdyryjy-hukuk binýadynyň global landşaftyny we Ysraýyl, Kataryň we Singapuryň “öýjükli iýmit üçin kadalaşdyryjy-hukuk binýadyny gurşap alýan dürli çäkleri, gurluşlary we mazmuny görkezmek üçin” edebiýat sintezi bar.
Neşir geçen ýylyň noýabr aýynda Singapurda geçirilen FAO-nyň ýolbaşçylygyndaky bilermenleriň maslahatynyň netijelerini öz içine alýar, bu ýerde azyk howpsuzlygy howpuny giňişleýin kesgitlemek geçirildi - töwekgelçiligi kesgitlemek resmi töwekgelçiligi bahalandyrmagyň ilkinji ädimi.
Howpy kesgitlemek, öýjükli iýmit önümçiliginiň dört basgançagyny öz içine aldy: öýjükleriň çeşmesi, öýjükleriň ösüşi we önümçiligi, öýjük ýygnamak we azyk önümçiligi. Hünärmenler köp howpuň eýýäm belli we adaty öndürilen iýmitde deň derejede bar bolsa-da, esasy ünsi öýjükli önümçilige has mahsus bolan aýratyn materiallara, girişlere, ingredientlere, şol sanda potensial allergenlere we enjamlara gönükdirmegiň zerur bolup biljekdigi bilen ylalaşdylar.
FAO “öýjükli iýmitlere” degişlidigine garamazdan, hasabatda “ösdürilip ýetişdirilen” we “medeniýetli” sözleriň bu pudakda köplenç ulanylýandygyny tassyklaýar. FAO milli gözegçilik edaralaryny belliklemek üçin möhüm ähmiýete eýe bolan aragatnaşygy azaltmak üçin aýdyň we yzygiderli dil döretmäge çagyrýar.
Hasabat, öýjükli iýmit önümleriniň azyk howpsuzlygyna baha berişine her gezek çemeleşmegiň amatlydygyny, önümçilik prosesi barada umumylaşdyrylyp bilinjekdigine garamazdan, her önümiň dürli öýjük çeşmelerini, skaflary ýa-da mikrokarýerleri, medeni media kompozisiýalaryny, ösdürip ýetişdiriş şertlerini we reaktor dizaýnlaryny ulanyp biljekdigini öňe sürýär.
Şeýle hem, köp ýurtlarda öýjükli iýmitlere bar bolan täze iýmit çarçuwalarynyň çäginde baha berilip bilinjekdigini, mysal üçin Singapuryň öýjükli iýmitleri öz içine alýan täze iýmit düzgünlerine girizen üýtgetmelerine we ABŞ-nyň maldarçylyk we guşlaryň medeni öýjüklerinden öndürilen iýmitlere bellikler we howpsuzlyk talaplary baradaky resmi şertnamasyna salgylanyp, bahalandyrylyp bilinjekdigini aýdýar. Şeýle hem, USDA haýwan öýjüklerinden alnan et we guş önümleriniň belgilemesi barada düzgünnama düzmek niýetini mälim etdi.
FAO-nyň habaryna görä, "häzirki wagtda kadalaşdyryjylara habarly karar bermekde goldaw bermek üçin öýjükli iýmitleriň azyk howpsuzlygy taraplary barada çäkli mukdarda maglumat we maglumatlar bar".
Hasabat, ähli gyzyklanýan taraplaryň oňyn gatnaşygyny üpjün etmek üçin açyklyk we ynam atmosferasyny döretmek üçin dünýä derejesinde has köp maglumat öndürmek we paýlaşmak zerurdygyny belleýär. Şeýle hem, halkara bilelikdäki tagallalaryň azyk howpsuzlygy boýunça dürli ygtyýarly edaralara, esasanam pes we orta girdejili ýurtlarda zerur kadalaşdyryjy çäreleri taýýarlamak üçin subutnamalaýyn çemeleşmäni ulanjakdygy aýdylýar.
Iýmit howpsuzlygyndan başga-da terminologiýa, kadalaşdyryjy-hukuk binýady, iýmitleniş taraplary, sarp edijileriň kabul etmegi we kabul edilmegi (tagamy we elýeterliligi goşmak bilen) ýaly beýleki ugurlaryň bu tehnologiýany bazara ornaşdyrmak nukdaýnazaryndan has möhümdigini, ähtimal has möhümdigini bellemek bilen tamamlanýar.
Geçen ýylyň 1-nji noýabryndan 4-nji noýabryna çenli Singapurda geçirilen bilermenler maslahaty üçin FAO köp ugurly tejribe we tejribe toplan hünärmenler toparyny döretmek maksady bilen 2022-nji ýylyň 1-nji aprelinden 15-nji iýun aralygynda hünärmenlere açyk global çagyryş berdi.
Jemi 138 hünärmen ýüz tutdy we garaşsyz saýlama topary anketalary öňünden kesgitlenen kriteriýalara esaslanyp gözden geçirdi we tertipleşdirdi - 33 dalaşgär gysga sanawda görkezildi. Şolaryň arasynda 26-sy “Gizlinlik gizlinligi we gyzyklanma beýannamasy” blankasyny doldurdy we gol çekdi we ähli aýan edilen gyzyklanmalara baha berlenden soň, gyzyklanma gapma-garşylygy bolmadyk kandidatlar hünärmen hökmünde hasaba alyndy, bu meselede degişli düşünjesi bolan we gyzyklanma gapma-garşylygy hökmünde kabul edilip bilinjek dalaşgärler çeşme adamlary hökmünde hasaba alyndy.
Tehniki paneliň hünärmenleri:
lAnil Kumar Anal, Taýland, Aziýa Tehnologiýa Instituty
lWilýam Çen, Singapuryň Nanyang Tehnologiýa Uniwersitetiniň azyk ylymlary we tehnologiýasy boýunça professory we müdiri (wise-başlyk)
lDepak Choudhury, Bioprosessor Tehnologiýa Instituty, Ylym, Tehnologiýa we Gözleg Guramasy, Singapur
lSghaier Chriki, dosent, Supérieur de l'Ag oba hojalygy Ron-Alpes, gözlegçi, Oba hojalygy, azyk we daşky gurşaw boýunça milli gözleg instituty, Fransiýa (iş toparynyň wise-başlygy)
lMari-Pýer Ellies-Oury, dosent, Institut National de la Recherche Agronomique et de L'En مۇھىت we Bordo Science Agro, Fransiýa
lJeremiah Fasano, Amerikanyň Birleşen Ştatlarynyň Azyk we neşe serişdelerini dolandyryş müdirliginiň uly syýasat geňeşçisi (başlyk)
lMukunda Goswami, esasy alym, Hindistanyň Oba hojalygyny öwreniş geňeşi, Hindistan
lWilliam Hallman, ABŞ-nyň Rutgers uniwersitetiniň professory we başlygy
lGeoffri Muriira Karau, standartlaryň býurosy, Keniýa
lMartin Alfredo Lema, biotehnolog, Kuilmes milli uniwersiteti, Argentina (başlygyň orunbasary)
lReza Owissipour, Wirjiniýa politehniki instituty we ABŞ-nyň Döwlet uniwersiteti, dosent
lHristofer Simuntala, biosfera howpsuzlygy boýunça ýokary derejeli işgär, Zambiýa Milli Biosfera Howpsuzlyk Guramasy
lYongning Wu, baş alym, Azyk howpsuzlygynyň töwekgelçiligini bahalandyrmak milli merkezi, Hytaý
Iş wagty: 04-2024-nji dekabry